Idea festiwalu Nowa Tradycja zrodziła się w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych w kręgu wielbicieli muzyki tradycyjnej działających w Radiowym Centrum Kultury Ludowej. RCKL – powołany do życia w 1994 roku dzięki zabiegom Marii Baliszewskiej stał się z miejsca ważnym ośrodkiem promowania (a może najpierw „dostrzegania”, bowiem zjawisko było dość skutecznie niezauważane przez innych) polskiej muzyki folkowej. Nie przypadkiem pojawia się tu przymiotnik „polskiej”, bowiem fakt, że tutejsza tradycja muzyczna stała się ważnym źródłem inspiracji dla wykonawców stąd jest również wielka zasługą RCKL – wszak jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych na scenie folkowej dominowali artyści odwołujący się do tradycji andyjskiej i celtyckiej. Naturalnym ciągiem dalszym działalności RCKL-u okazała się właśnie Nowa Tradycja. Festiwal z jednej strony miał nawiązywać do idei podobnych imprez odbywających się w wielu krajach, a zajmujących się prezentowaniem niekomercyjnych zjawisk artystycznych. Zjawisk pozostających w twórczym dialogu między ludową tradycją a – szeroko rozumianą – współczesnością, gdzie wielość form, pomysłów interpretacyjnych i stylistycznych „krzyżówek” są warunkowane jedynie pomysłowością i wrażliwością muzyków – taka właśnie wkrótce miała się okazać Nowa Tradycja. Z drugiej strony - była ona naturalną odpowiedzią na to, co realnie działo się w polskiej muzyce, a okazywało się, że od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych rośnie grupa młodych i starszych wykonawców, którzy czują potrzebę dialogu z tradycją czy tradycjami. Pod tym względem Nowa Tradycja jest rzeczywiście festiwalem szczególnym na tle innych – również folkowych – imprez. Dla znacznej części publiczności, wypełniającej co roku Studio im. Witolda Lutosławskiego, najważniejszą częścią imprezy jest konkurs. Wynika to z faktu, że tu właśnie rodzą się artystyczne zjawiska, że ten festiwal bywa często albo pierwszym znaczącym występem zespołów, albo – wśród wielu innych – występem przełomowym. Potwierdzają to sami wykonawcy, potwierdza publiczność, a opinie te weryfikuje czas, gdy okazuje się, że artyści stawiający wspomniane pierwsze ważne kroki na festiwalowej scenie, stają się szybko klasykami gatunku – odnosząc nierzadko i sukcesy zagraniczne. - Tomasz Janas, dziennikarz muzyczny, publicysta, wieloletni juror Konkursu Muzyki Folkowej i Folkowego Fonogramu Roku
